Estió entre 1855 y 1924 quan o Estau espanyol expropió y subastó os biens que perteneixeban a la Ilesia Catolica y a las ordens relichiosas, asinas como os yermos y as tierras comunals d’os municipios. O prencipal obchectivo d’istas desamortizacions yera aconseguir uns ingresos extraordinarios pa amortizar os titols de deuda publica que o Estau expediba pa financiar-se. Antes que isto no pasase, os propietarios de ditos biens gosaban pagar pocos u garra impuestos y con o cambeo de propiedat o Estau en aconseguiría mas y millors.
Muitas d’istas tierras expropiadas no yeran una buena inversión pa potencials compradors, dau que a suya rentabilidat economica iba a estar tasa. Manimenos, yeran esencials p’a supervivencia d’os lugars mas cercanos, ya que os suyos vecins siempre los heban feito servir pa que o bestiar pastase, p’aconseguir fusta y lenya, etc… Isto ye, a suya virolla (carne, leit y miel), as suyas ropas (lana, piels y cuero), a suya prencipal fuent d’enerchía (lenya y carbón) y l’acceso a materias primas basicas p’a construcción (fusta y piedra) yeran menazaus en un sistema rural eminentment agropecuario.
Ye por ixo, que os vecins, temendo perder o suyo modo de vida, decidioron unir-se y reunir prous diners como pa poder acceder a las subastas y adquirir as tierras que sosteneban o suyo modo de vida. Istas iniciativas estioron muit comunas en diferents puestos d’Espanya y podrían denominar-se Monts de Socios, como resumen d’os diferents nombres locals: Mont d’a Sociedat de Vecins, Monts d’o Común, Sociedat d’o Mont, Sociedat de Yermos, etc…
Con o paso d’os anyos, muitas arias rurals han caito en l’abandono, incluindo lugars y a suya redolada, mesmo vals enteras. Con l’obchectivo de recuperar y empentar os monts de socios, y tamién de contribuir a la diversificación economica, modernización y millora d’a calidat de vida en o medio rural, l’Asociación Forestal de Soria ha desembolicau o prochecto Montes de Socios, financiau por FEADER y o Ministerio d’Agricultura, Alimentación y Medio Ambient (MAGRAMA).
P’aconseguir iste proposito, s’han marcau tres grans obchectivos: Dar a conoixer os Monts de Socios; desembolicar eixemplos demostrativos de renovación d’os monts de socios a traviés d’a constitución de Chuntas Chestoras; y o desembolique d’un plan de formación en as localidatz afectadas p’aconseguir a implicación d’os conduenyos.
![[cml_meya_alt itz='1488']Reunión d'as tres chuntas gestoras de los amontes d'Ucero (Soria). (Foto: Montesdesocios.ye)[/cml_meya_alt]](http://mallata.com/wp-content/uploads/2016/09/junta-gestora-300x199.jpg)
Reunión d’as tres Chuntas Chestoras de los amontes d’Ucero (Soria). (Foto: Montesdesocios.ye)
Gracias a l’Asociación Forestal de Soria, a Lei Basica de Monts 43/2003 estió modificada pa permitir que as Chuntas Chestoras se fesen cargo d’os monts sin que se fese imprescindible a participación y localización de totz os fereus. Iste cambeo ha favoreixiu a creyación de muitas Chuntas Chestoras a lo largo d’un numero creixent de provincias.
D’alcuerdo con os investigadors, en Espanya i hai a o menos 1.500.000 hectarias de monts de socios y a mayoría se troban en zonas menazadas por a despoblación. Bi ha veces en as que pa innovar en arias rurals marguinals cal mirar-se a o pasau ta seguir abanzando ent’o futuro.
Mas información en www.montesdesocios.es